Taharuki Yakumba Uchaguzi wa Urais Tanzania

DODOMA, TANZANIA, Jumatano, Oktoba 29, 2025 – Mvutano umeongezeka nchini Tanzania baada ya makundi ya vijana kuingia mitaani kuandamana wakati wa Uchaguzi Mkuu unaoendelea, huku polisi wakitumia gesi ya machozi kuwatawanya.

Katika video zilizothibitishwa na BBC, vijana walionekana wakizuia barabara, kusimamisha magari na kukabiliana na maafisa wa polisi katika maeneo mbalimbali ya jiji la Dar es Salaam na miji mingine mikubwa.

Mashuhuda walisema maandamano hayo yalianza kwa amani lakini baadaye yakageuka vurugu baada ya baadhi ya waandamanaji kurusha mawe, hatua iliyowalazimu polisi kujibu kwa kutumia gesi ya machozi na maji ya kuwasha.

Serikali yatoa onyo

Siku chache kabla ya uchaguzi, serikali ilikuwa imeonya kuwa haitavumilia maandamano yoyote yanayoweza kuvuruga amani.

Vikosi vya usalama viliwekwa katika maeneo muhimu ya miji mikubwa, hasa Dar es Salaam, ambako magari ya kijeshi na askari wenye silaha nzito walionekana wakilinda ofisi za serikali na vituo vya kupigia kura.

“Mji una hali ya taharuki. Kila kona kuna askari,” alisema mkazi mmoja wa Dar es Salaam ambaye hakutaka jina lake litajwe. “Watu wamechoka, lakini wanaogopa kuzungumza.”

Suluhu akabiliwa na upinzani mdogo

Uchaguzi huo ulianza mapema Jumatano kwa idadi ndogo ya wapiga kura kujitokeza. Wachambuzi wanasema wengi hawakuona sababu ya kupiga kura kutokana na kukosekana kwa ushindani wa kweli.

Rais Samia Suluhu Hassan, anayewania muhula mwingine kupitia chama tawala cha CCM, anakabiliwa na wapinzani wachache wasiojulikana baada ya viongozi wakuu wa upinzani kuondolewa katika kinyang’anyiro hicho.

Suluhu, ambaye alichukua madaraka mwaka 2021 baada ya kifo cha Rais John Magufuli, awali alipongezwa kwa kulegeza masharti ya kisiasa na kuruhusu mikutano ya hadhara ya upinzani.

Hata hivyo, matumaini hayo yamepungua baada ya serikali yake kushutumiwa kwa kukandamiza wapinzani na kutumia sheria za usalama kukomesha ukosoaji.

Viongozi wa upinzani wazuiwa kushiriki

Mnamo Aprili mwaka huu, Tundu Lissu — Naibu Mwenyekiti wa chama cha upinzani Chadema — alikamatwa na kushtakiwa kwa makosa ya uhaini na makosa ya mtandao.

Chama chake baadaye kilizuiwa kushiriki uchaguzi huo, hali iliyozua lawama kutoka kwa mashirika ya haki za binadamu.

Kiongozi mwingine wa ACT-Wazalendo, Luhaga Mpina, naye alizuiwa kugombea baada ya mzozo wa kisheria kuhusu taratibu za uteuzi. Ingawa Mahakama Kuu ilimrejesha kwenye orodha ya wagombea, Tume ya Uchaguzi ilibatilisha uamuzi huo baada ya rufaa ya Mwanasheria Mkuu.

Kwa sasa, Rais Suluhu anachuana na wagombea wadogo kutoka vyama visivyo na ushawishi mkubwa.

Vijana wataka mabadiliko

Vijana — wanaounda idadi kubwa ya wapiga kura zaidi ya milioni 37 — wamekuwa mstari wa mbele katika maandamano hayo.

Wengi wanasema wanakosa ajira, nafasi za kisiasa, na uongozi unaosikiliza mahitaji yao.

“Tumechoka kuahidiwa kila wakati. Tunataka haki na sauti yetu isikike,” alisema kijana mmoja katika maandamano mjini Mwanza kabla ya polisi kuwatawanya.

Ripoti za kutoweka kwa wanaharakati na vizuizi vya mikutano ya hadhara zimezidisha hasira za umma.

Historia ya chama tawala CCM

Chama cha CCM kimeshinda kila uchaguzi tangu kurejeshwa kwa mfumo wa vyama vingi mwaka 1992. Hata hivyo, mwaka huu umeashiria ongezeko la wazi la kutoridhika na serikali.

Wachambuzi wanasema maandamano yanayoendelea ni ishara ya kupungua kwa imani ya umma kwa taasisi za kisiasa, hasa miongoni mwa wapiga kura wa mijini.

Kwa upande wake, wafuasi wa Suluhu wanasema rais amerejesha utulivu baada ya kipindi kigumu cha utawala wa Magufuli.

“Suluhu ameleta hali ya amani na nidhamu serikalini,” alisema afisa mmoja wa CCM mjini Dodoma. “Hilo ndilo wananchi wanahitaji sasa.”

Tume ya Uchaguzi yahimiza utulivu

Msemaji wa serikali ametoa wito kwa wananchi kudumisha amani wakati wa kuhesabu kura, akisema uchaguzi umefanyika kwa utulivu.

“Tume ya Uchaguzi itatangaza matokeo rasmi ndani ya siku tatu,” alisema msemaji huyo.

Mashirika ya kimataifa kama Umoja wa Mataifa na Umoja wa Afrika yamesema yanafuatilia hali ya usalama kwa karibu.

Hali bado tete

Hadi Jumatano usiku, askari walikuwa wakishika doria katika mitaa ya jiji la Dar es Salaam na kuonya wakazi dhidi ya kukusanyika kwa makundi.

Wengi wa wananchi wanasema wanahofia ghasia zaidi endapo matokeo yatacheleweshwa au kutiliwa shaka.

Kwa sasa, macho yote yameelekezwa kwa Rais Suluhu na tume ya uchaguzi — ikiibua swali muhimu: je, Tanzania itadumisha amani na demokrasia iliyoanza miongo mitatu iliyopita?