Raila Mdogo Apinga Kuwakabidhi Wazazi Bursari, Ataka Zipelekwe Shuleni Moja kwa Moja

NAIROBI, KENYA, Agosti 20, 2025  – Raila Odinga Mdogo amelaani wazi mfumo wa sasa wa kugawa fedha za bursari, akisema si sahihi pesa za serikali kupelekwa kwanza kwa wazazi badala ya kulipwa moja kwa moja mashuleni.

Akizungumza Jumanne, alidai kuwa utaratibu huo unafungua mianya ya ufisadi, ucheleweshaji na kuacha wanafunzi maskini wakiendelea kuteseka.

 Swali la Raila Mdogo Kuhusu Mtiririko wa Fedha

Raila Mdogo alihoji ni kwa nini serikali inachukua pesa kisha inawapa wazazi ili wawapelekee shule.

“Jambo moja ambalo halijawahi kunieleweka ni kuchukua fedha kutoka kwa serikali kumpa mzazi kama bursari ili alipe shule ya serikali,” alisema.

“Kwa nini serikali isipeleke pesa hizo moja kwa moja shuleni kwa jina la mwanafunzi?”

Kauli yake imeibua mjadala mpya kuhusu mustakabali wa mgao wa fedha za elimu nchini.

Mfumo wa Sasa wa Bursari Nchini

Hivi sasa, mgao wa bursari nchini hupitia ofisi za hazina za maeneobunge au mifuko ya kaunti. Baadaye hufikishwa kwa wazazi au walezi ili wakalipe karo za wanafunzi.

Lakini wakosoaji wanasema njia hiyo inaleta matatizo. Wapo wazazi wanaogeuza matumizi ya pesa hizo na kuacha watoto na madeni shuleni.

Mchambuzi wa elimu, David Mwangi, alisema: “Kusudio ni jema, lakini njia yake ni ndefu mno. Mara nyingi pesa ikifika shuleni, mwanafunzi tayari ameathirika kwa kukosa masomo.”

Mapendekezo ya Malipo Moja kwa Moja Mashuleni

Wazo la Raila Mdogo la kulipa pesa moja kwa moja mashuleni linafanana na namna ufadhili wa wanafunzi wa vyuo vikuu unavyotolewa kupitia Bodi ya Mikopo ya Elimu ya Juu.

Njia hiyo inahakikisha pesa hazipotei njiani. Pia shule zinaweza kuhifadhi kumbukumbu sahihi za wanafunzi waliolipiwa.

Mwanaharakati wa elimu, Mercy Akinyi, alisema: “Kuweka pesa shuleni moja kwa moja kutawasaidia wanafunzi maskini. Wazazi wengi hushindwa kwa sababu ya mahitaji mengine ya nyumbani. Mfumo huu utahakikisha mtoto hasumbuliwi na deni la karo.”

 Uwajibikaji na Uwazi

Mfumo wa sasa umekuwa ukilalamikiwa kwa upendeleo wa kisiasa, kugawa mara mbili na hata wanafunzi hewa.

Kwa kulipa mashuleni moja kwa moja, mianya hiyo inaweza kuzibwa. Shule tayari zina sajili za wanafunzi zinazorahisisha uhakiki.

Raila Mdogo alisisitiza: “Hakupaswi kuwa na ugumu. Ikiwa mwanafunzi yupo shuleni, basi pesa zifuate jina lake moja kwa moja. Hapo mzazi na shule wote wanapumua.”

Athari kwa Wanafunzi na Familia

Kwa takwimu za Wizara ya Elimu, zaidi ya wanafunzi milioni moja wa sekondari hutegemea bursari kila mwaka. Wengi hukosa masomo kwa kuchelewa kwa fedha.

Wazazi wapo waliofurahishwa na pendekezo la Raila Mdogo, lakini wengine wanasema bado wanapaswa kushika hatamu kwa sababu ada inajumuisha pia vitabu, sare na usafiri.

Jane Wanjiru, mzazi jijini Nairobi, alisema: “Wakati mwingine bursari haitoshi. Kama mzazi, najua kipaumbele ni kipi. Serikali ikipeleka pesa zote shuleni, sisi bado tutabaki na mzigo wa vitu vingine.”

Mjadala Mpana Kuhusu Ufadhili wa Elimu

Kauli ya Raila Mdogo imeibuka wakati ambapo mzigo wa karo na mahitaji ya shule umewazidi familia nyingi.

Shirikisho la Walimu (KNUT) limekuwa likiitaka serikali kuongeza mgao wa bursari ili kuzuia kuongezeka kwa idadi ya wanafunzi wanaoacha shule.

Waziri wa Elimu, Ezekiel Machogu, naye amekiri kuwa mfumo wa sasa una changamoto na wizara inatafuta suluhisho la kudumu.

Nchi Nyingine Zinafanyaje?

Katika mataifa mengine ya Kiafrika kama Nigeria, Ghana na Afrika Kusini, fedha za bursari hulipwa moja kwa moja kwa shule au vyuo vikuu.

Kenya inaweza kuiga mifumo hiyo ili kuimarisha uwajibikaji na kuhakikisha watoto hawafukuzwi shule kwa kukosa karo.

Hatua Inayofuata kwa Watunga Sera

Kauli ya Raila Mdogo sasa imeweka wajibu kwa bunge na wizara kuangalia upya mfumo huu.

Ikiwa wazo la kulipa mashuleni moja kwa moja litatekelezwa, litakuwa na manufaa makubwa kwa wanafunzi na pia kuendana na mwelekeo wa kidijitali wa taifa.

Mchambuzi Mwangi alihitimisha: “Hii si pesa pekee. Ni mustakabali wa taifa. Tukihakikisha kila senti inafika shuleni, tunahakikisha mtoto anabaki darasani.”

Ukosoaji wa Raila Odinga Mdogo umeamsha mjadala muhimu kuhusu namna bora ya kusaidia wanafunzi maskini.

Wazo la kulipa mashuleni moja kwa moja linaweza kuziba mianya ya ufisadi na kuhakikisha mtoto wa Kenya anapata elimu bila vikwazo vya karo.