Maandamano ya Gen Z Yamng’oa Waziri Mkuu wa Nepal Mamlakani

KATHMANDU, NEPAL,  Septemba 9, 2025  — Waziri Mkuu wa Nepal, Khadga Prasad Sharma Oli, amejiuzulu kufuatia maandamano makali ya kupinga ufisadi yaliyopelekea vifo vya angalau watu 19.

Waandamanaji wengi wakiwa kizazi cha Gen Z waliteketeza jengo la Bunge jijini Kathmandu, hatua iliyomlazimisha Oli kuondoka madarakani kutokana na shinikizo kubwa la kisiasa na la wananchi.

 Gen Z Waongoza Vuguvugu

Kwa siku kadhaa zilizopita, mitaa ya Nepal iligeuka uwanja wa mapambano huku vijana wakilalamikia kushamiri kwa ufisadi.

Walituhumu serikali ya Oli kwa kulinda vigogo wafisadi, kushindwa kuleta mageuzi na kuongeza ugumu wa maisha.

Ribua kubwa ilishuhudiwa Jumapili pale maelfu ya vijana walipoingia katikati ya Kathmandu, wakiimba nyimbo za kupinga rushwa na kubeba mabango yenye maandishi “Hakuna tena ufisadi!” Baada ya muda, walivunja vizuizi na kuingia Bungeni kisha wakaliteketeza kwa moto.

Kulingana na polisi, watu 19 walipoteza maisha katika makabiliano hayo huku mamia wakijeruhiwa.

Hospitali za mji mkuu zilijaa wagonjwa waliokuwa wakihudumiwa baada ya polisi kutumia gesi ya machozi na risasi za mpira kuwatawanya waandamanaji.

 Kujiuzulu kwa Ghafla

Jioni ya Jumatatu, Oli alitangaza kujiuzulu kupitia hotuba ya televisheni.

“Nimesikia kilio cha wananchi wangu. Damu imemwagika mno. Najiuzulu ili kufungua njia ya amani na mageuzi,” alisema Oli.

Chanzo cha chama chake cha kikomunisti kimesema viongozi wenzake walimshinikiza kuondoka kabla ya hali kuwa mbaya zaidi.

Kujiuzulu huku ni pigo kubwa kwa Oli ambaye alikuwa akihudumu kwa muhula wake wa tatu na mara zote aliahidi kuleta uthabiti wa kisiasa.

Jumuiya ya Kimataifa Yatoa Kauli

Matukio ya ghasia na kujiuzulu kwa Oli yamezua wasiwasi duniani. Umoja wa Mataifa umeitaka Nepal kudumisha utulivu na mazungumzo, huku India na China—majirani wakuu wa Nepal—wakisihi pande zote kudhibiti hisia.

“Wananchi wa Nepal wanastahili amani na uwajibikaji. Tunahimiza viongozi wa kisiasa kusikiliza matakwa halali ya raia wao,” ilisoma taarifa ya Ofisi ya Haki za Binadamu ya Umoja wa Mataifa.

Mashirika ya haki za binadamu yamekosoa matumizi ya nguvu kupita kiasi dhidi ya waandamanaji, yakionya kuwa hatua hiyo inaweza kuongeza moto wa ghadhabu.

 Chanzo cha Maandamano

Wachambuzi wanasema hasira iliyopelekea maandamano inatokana na hali ngumu inayowakumba vijana wengi wa Nepal.

Kizazi cha Gen Z kinachounda zaidi ya nusu ya idadi ya wananchi, kimekosa ajira na kinakabiliwa na gharama kubwa za maisha.

Kwa miezi kadhaa, vijana wamekuwa wakisambaza ushahidi wa kashfa za ufisadi kupitia TikTok na Instagram, hali iliyochochea mjadala mkubwa mtandaoni kabla ya kulipuka mitaani.

“Hii siyo tu kuhusu Oli. Ni kuhusu mfumo mzima wa kisiasa ulioshindwa vijana wa Nepal,” alisema Anjali Shrestha, mwanafunzi na mwanaharakati.

 Bunge Latumbukia Motoni

Kuteketezwa kwa Bunge ndilo lilikuwa kilele cha maandamano hayo. Mashuhuda walisema vijana walivunja vizuizi vya polisi, kurusha mawe na kisha kulipua moto kwenye ofisi kadhaa ndani ya jengo la kihistoria.

Video zilizosambaa mtandaoni zilionyesha maandamano yakiwa na simu hewani huku moto ukiteketeza sehemu ya ukumbi.

Vikosi vya usalama vilitumia magari ya maji na kuendesha msako wa kukamata makumi ya vijana.

“Huu ulikuwa ujumbe wa kizazi kilichohisi kimesalitiwa,” alisema kijana mmoja aliyejitambulisha kwa jina moja tu, kwa hofu ya kulipiziwa kisasi.

Hatua Inayofuata

Kujiuzulu kwa Oli kumetumbukiza taifa kwenye sintofahamu ya kisiasa. Chama chake sasa lazima kimteue mrithi, ingawa mgawanyiko wa ndani unaweza kuchelewesha mchakato huo. Upinzani umesema chaguzi mpya za mapema ndizo suluhisho pekee la kurejesha uhalali.

“Hasira ya vijana haitatulia tu kwa sababu kiongozi mmoja ameondoka. Serikali ijayo italazimika kuchukua hatua za haraka dhidi ya rushwa au itakumbwa na hatma sawa,” alisema mtaalamu wa siasa Dkt. Ravi Adhikari.

 Mustakabali wa Nepal

Kwa Nepal, maandamano haya ni alama ya kipindi kipya. Taifa ambalo bado linapona kutokana na tetemeko la ardhi la 2015 na janga la COVID-19 sasa linakabiliwa na changamoto ya kurejesha imani ya raia wake.

Vijana wa Gen Z wameapa kuendelea na msururu wa maandamano hadi pale mfumo mpya wa kupambana na ufisadi utakapoanzishwa.

Wanataka sheria kali zaidi, mashirika huru ya kusimamia uwajibikaji na ulinzi wa mashahidi wa ufisadi.

“Moto uliochoma Bunge haukuwa uharibifu tu—ulikuwa ujumbe. Tunataka Nepal mpya,” alisema Suman Gurung, mmoja wa waandamanaji.

Kujiuzulu kwa KP Sharma Oli ni mwisho wa sura moja na mwanzo wa nyingine. Ni mwisho wa uongozi wake wenye mivutano, lakini pia ni mwanzo wa mapambano mapya ya vijana wanaotaka mageuzi ya kweli.

Moshi ukitanda juu ya Bunge lililochomeka, swali kuu linabaki: Nepal itachagua kujenga upya imani na kizazi chake kipya, au itazama zaidi kwenye machafuko?